AI chatbotlarının əsas üstünlüklərindən biri onların əlçatanlığıdır. Ənənəvi terapiyadan fərqli olaraq, tez-tez görüşlər planlaşdırmaq və seanslarda şəxsən iştirak etmək tələb olunur, chatbotlar smartfon və ya kompüterinizin rahatlığında 24/7 mövcuddur. Bu əlçatanlıq xüsusilə məşğul cədvəli olan, hərəkət qabiliyyəti məhdud olan və ya psixi sağlamlıq xidmətlərinə çıxışı məhdud olan ucqar ərazilərdə yaşayan insanlar üçün xüsusilə vacibdir.
Bundan əlavə, AI chatbotları ənənəvi terapiyanın həmişə təmin edə bilmədiyi anonimlik səviyyəsini təmin edir. Bir çox insanlar stiqma(hər hansı bir vəziyyət, amil, qüsur, xəstəlik və ya insan xüsusiyyəti ilə əlaqədar yaranan alçaldıcı münasibətdir) və ya məxfiliklə bağlı narahatlıqlar səbəbindən psixi sağlamlıq problemləri üçün kömək axtarmaqdan çəkinirlər. Çatbotlar istifadəçilər üçün mühakimə və ya sosial təsirlərdən qorxmadan öz düşüncələrini və hisslərini ifadə etmək üçün təhlükəsiz və şəxsi məkan təmin edir. Bu anonimlik rəqəmsal ünsiyyətdə şəxsən danışmaqdan daha rahat olan gənclər üçün xüsusilə cəlbedici ola bilər.
Bu üstünlüklərə baxmayaraq, AI chatbotlarının psixi sağlamlığın yaxşılaşdırılmasında effektivliyi hələ də qiymətləndirilir. Bir çox chatbotlar koqnitiv davranış terapiyası (CBT - cognitive-behavioral therapy) və “zehinlilik” (mindfulness) kimi sübuta əsaslanan terapevtik üsullardan istifadə etsə də, onların fərdi yardım göstərmək və fərdi ehtiyacları dəqiq qiymətləndirmək və onlara cavab vermək qabiliyyəti davamlı tədqiqatların mövzusu olaraq qalır. Çatbotların bəzi psixi sağlamlıq problemlərini pisləşdirə və ya böhran zamanı yersiz məsləhətlər verə biləcəyi ilə bağlı narahatlıqlar da var.
Bu problemləri həll etmək üçün tədqiqatçılar təbii dilin işlənməsi, maşın öyrənməsi və koqnitiv modelləşdirmədə irəliləyişlərdən istifadə edərək süni intellektli chatbotların imkanlarını təkmilləşdirməyə çalışırlar. Çatbotların istifadəçi daxiletmələrini nüanslı və empatik şəkildə başa düşmək və cavablandırmaq qabiliyyətini təkmilləşdirməklə tərtibatçılar psixi sağlamlıq dəstəyi üçün daha effektiv və etibarlı alətlər yaratmağa ümid edirlər.
Bu çətinliklərə baxmayaraq, AI chatbotlarından psixi sağlamlıqda istifadənin potensial faydaları əhəmiyyətlidir. Vaxtında dəstək, psixotəhsil və özünə kömək resursları təqdim etməklə, chatbotlar insanlara stress, narahatlıq, depressiya və digər ümumi psixi sağlamlıq problemlərinin öhdəsindən gəlməyə kömək edə bilər. Üstəlik, ənənəvi psixi sağlamlıq xidmətlərindən yükün bir hissəsini götürməklə, chatbotlar kifayət qədər xidmət göstərilməyən əhali üçün qayğıya çıxışı artırmaq və müalicə üçün gözləmə müddətlərini azaltmaq potensialına malikdir.
Süni intellektlə işləyən psixi sağlamlıq xidməti sahəsi inkişaf etdikcə, tədqiqatçılar, klinisyenler, texnologiya tərtibatçıları, siyasətçilər və tənzimləyicilər arasında əməkdaşlıq chatbotların təhlükəsiz, effektiv və etik olmasını təmin etməkdə mühüm rol oynayacaq. Psixi sağlamlıq və rifahı dəstəkləmək üçün texnologiyanın gücündən istifadə etməklə biz coğrafiyadan, sosial-iqtisadi statusdan və ya digər maneələrdən asılı olmayaraq, yüksək keyfiyyətli psixi sağlamlıq xidmətinin ona ehtiyacı olan hər kəs üçün əlçatan olduğu bir gələcək yarada bilərik.
Psixi sağlamlıq xidmətində süni intellekt chatbotlarından istifadənin tənzimlənməsi davam edən müzakirələrin başqa bir sahəsidir. Qida və Dərman İdarəsi (FDA – Food and Drug Administration) kimi tənzimləyicilər tərəfindən ciddi sınaqdan və təsdiqdən keçən ənənəvi müalicə üsullarından fərqli olaraq, chatbotlar tənzimləyici boz ərazidə fəaliyyət göstərir. Bəzi chatbot tərtibatçıları könüllü olaraq öz məhsulları üçün FDA təsdiqini axtarsalar da, bir çoxları heç bir rəsmi nəzarət olmadan fəaliyyət göstərir və təhlükəsizlik, effektivlik və etika ilə bağlı suallar yaradır.
Mənbələr:
https://www.wsj.com/health/wellness/ai-chatbots-mental-health-5184eca2
https://www.fastcompany.com/90856183/30-ai-tools-you-can-try-for-free
https://learningenglish.voanews.com/a/ai-chatbots-to-help-with-mental-health-struggles/7549449.html
Müəllif: Musayev Seyran
Comments
Add comment